-
23 Eylül 2025 Salı
22 Eylül 2025 Pazartesi
https://x.com/The_Siyah_ben/status/1969438775001420271?t=MilHGjJJhIEeT7zcSMzaWg&s=19
http://Öğrenmeyi-Öğrenmek-Öğretmek blogspot.com
3 Ağustos 2025 Pazar
https://x.com/AntikorJunior/status/1737545801868386456
http://Öğrenmeyi-Öğrenmek-Öğretmek blogspot.com
https://x.com/yusufalabarda/status/1833784373650378920
http://Öğrenmeyi-Öğrenmek-Öğretmek blogspot.com
https://x.com/toparlanvegitme/status/1951677200102466040?t=tUjBpV8Tb8pN1w5-jTYwiw&s=08
http://Öğrenmeyi-Öğrenmek-Öğretmek blogspot.com
Demografik değişimler ve ekonomik büyüme arasındaki dinamik ilişkiler, toplumsal refahı derinden etkileyen karmaşık bir ağ oluşturmaktadır. Our World in Data ekibinin topladığı veriler ve analizler, bu ilişkilerin zaman içinde nasıl evrildiğine dair kapsamlı bir bakış sunuyor. Çocuk ölümlerindeki şaşırtıcı düşüşten, kadınların güçlenmesine ve kentleşmenin yarattığı fırsatlara kadar pek çok önemli gelişme gözlemlenirken, eşitsizlikler ve zorluklar da devam etmektedir. İşte bu karmaşık sorunları anlamanıza yardımcı olacak temel gelişmeler ve ilgi çekici veri noktaları: * **Demografik Geçiş ve Ekonomik Refahın Yükselişi:** Toplumların yüksek ölüm ve doğum oranlarından düşük ölüm ve doğum oranlarına geçtiği "demografik geçiş" modeli, dünya genelinde gözlemlenen bir kalıptır. Bu geçiş, toplumsal refahı derinden etkiler. Geçmişte, yüksek doğum oranlarına rağmen yüksek ölüm oranları nedeniyle nüfus artışı çok düşüktü; ancak sağlık koşullarının iyileşmesiyle ölüm oranları düşmüş, ardından doğum oranları da düşmeye başlamıştır. * **Çocuk Ölüm Oranlarındaki Dramatik Düşüş:** Çocuk ölümlerinde kaydedilen ilerleme inanılmazdır. Örneğin, İzlanda'da 1838'de %60'ın üzerinde olan beş yaş altı çocuk ölüm oranı, 2022'ye gelindiğinde neredeyse sıfıra düşmüştür. Bu, ekonomik büyüme ve sağlık sistemlerindeki iyileşmeler sayesinde mümkün olmuştur. Our World in Data, belirli bir gelir düzeyindeki en iyi sağlık koşullarına sahip ülkelerde, gelirin her ikiye katlanışında çocuk ölüm oranının yarıya indiğini belirtiyor. * **Doğurganlık Oranının Gerilemesi:** 1950'den bu yana küresel doğurganlık oranı yarı yarıya azalarak kadın başına 5 çocuktan 2,5'in altına inmiştir. Bu düşüşün temel nedenleri arasında **kadınların güçlenmesi** ve **çocuk ölüm oranlarının azalması** yer almaktadır. * **Kadınların Eğitimi ve Güçlenmesi:** Kadınların eğitim seviyesi, sahip oldukları çocuk sayısının en önemli göstergelerinden biridir. Kadınların eğitimde daha iyi olması, daha az çocuk sahibi olmalarına yol açmakta ve bu da sonraki nesillerde eğitim kalitesinin artmasına katkıda bulunmaktadır. Örneğin, İran'da 1950'de kadınlar ortalama bir yıldan az eğitim alırken, doğurganlık oranı kadın başına yaklaşık 7 çocuktu; 2020'ye gelindiğinde, kadınlar ortalama dokuz yıl eğitim almış ve doğurganlık oranı 2'nin altına düşmüştür. Kadınların işgücüne katılımının artması da çocuk sahibi olmanın fırsat maliyetini yükselterek doğurganlık oranlarının düşmesine katkı sağlamıştır. * **Çocuk Yetiştirme Maliyetlerinin Artması:** Çocuk işçiliğinin azalması ve çocukların eğitimine yapılan yatırımların artmasıyla, çocuk yetiştirmenin maliyeti yükselmiştir. Bu durum, ebeveynlerin çocuk sayısından ziyade çocuklarının "kalitesine" (eğitimlerine ve refahlarına) yatırım yapmaya yönelmesini teşvik etmiştir. * **Ekonomik Büyüme ve Yoksulluğun Azalması:** Ekonomik büyüme, bir toplumun ürettiği ekonomik mal ve hizmetlerin miktar ve kalitesindeki artış olarak tanımlanır. Our World in Data, ekonomik büyümenin geçmişteki yaygın aşırı yoksulluğun geride bırakılmasında kilit rol oynadığını vurgular. * **Aşırı Yoksullukta Büyük İlerleme:** 1820'de dünya nüfusunun dörtte üçü aşırı yoksulluk içinde yaşıyordu; bu, en temel ihtiyaçlarını bile karşılayamayacak durumda olmaları anlamına geliyordu. Ekonomik büyüme sayesinde, tüm dünya bölgelerinde aşırı yoksulluk oranı önemli ölçüde azalmıştır. Dünya, 1975'teki "iki kamburlu" gelir dağılımından, birçok yoksul ülkedeki gelirlerin zengin ülkelere göre daha hızlı büyümesiyle "tek kamburlu" bir yapıya doğru ilerlemiştir. Bu, ekonomik büyümenin sıfır toplamlı bir oyun olmaktan çıkarak, insanların başkalarının fakirleşmeden zenginleşmesinin mümkün olduğu bir durumu yarattığını göstermektedir. * **Kamu Hizmetlerine Erişim:** Ekonomik büyüme, toplumların temiz içme suyu, elektrik, gelişmiş sanitasyon tesisleri ve temiz pişirme yakıtları gibi temel hizmetlere erişimini artırmıştır. * **Kentleşme ve Toplumsal Refah:** İnsanlık tarihinin büyük bir bölümünde nüfusun çoğu kırsal alanlarda yaşarken, son yüzyıllarda kentleşme dramatik bir şekilde hızlanmıştır; günümüzde dünya nüfusunun yarısından fazlası kentlerde yaşamaktadır. Kentleşme, ekonomik büyüme ile güçlü bir korelasyon gösterir ve ekonomik faaliyet yoğunluğu, daha kısa ticaret bağlantıları, insan sermayesinin kullanımı ve işgücü uzmanlaşması gibi faydalar sunar. Ancak, bu faydalara rağmen, küresel olarak her dört kent sakininin yaklaşık biri hala yeterli su, sanitasyon veya güvenli barınma gibi temel hizmetlerden yoksun "gecekondu" koşullarında yaşamaktadır. * **Eğitim ve Sağlık Harcamaları:** Our World in Data'ya göre, ülkelerin gelir seviyesi ile sağlık ve eğitim harcamaları arasında güçlü bir ilişki vardır. Daha zengin ülkeler, gayri safi yurtiçi hasılalarının (GSYİH) daha büyük bir kısmını sağlık ve eğitime ayırma eğilimindedir. * **Eğitime Erişim ve Kalite:** Eğitime yapılan kamu harcamaları, özellikle erken sanayileşmiş ülkelerde eğitimin yaygınlaşmasında kritik olmuştur. Ülkelerdeki eğitimdeki eşitsizlik, özellikle öğretmen kalitesine yapılan yatırımlarla hızla azaltılabilir. Daha yüksek eğitim seviyesi, bireylerin daha iyi sağlık ve sosyal güven gibi arzu edilen sosyal sonuçlar bildirme olasılığını artırır. * **Sağlık Hizmetlerine Erişim:** Milli gelirin artmasıyla birlikte, sağlık hizmetlerine yapılan harcamalar da artmaktadır, bu da sağlık sonuçlarını iyileştirebilir. Bazı ülkelerde sağlık sigortası kapsamı çok hızlı bir şekilde yaygınlaşmıştır; örneğin Çin, Ruanda ve Vietnam, 21. yüzyılda neredeyse sıfırdan başlayarak sadece on yıl içinde evrensel kapsama ulaşmıştır. * **Mutluluk ve Yaşam Memnuniyeti:** Our World in Data'nın çalışmaları, daha zengin ülkelerin ortalama olarak daha yüksek yaşam memnuniyeti bildirdiğini göstermektedir. Ekonomik büyüme, zaman içinde mutluluk artışıyla ilişkilendirilmiştir ve hatta gelir eşitsizliği artsa bile mutluluk eşitsizliğini azaltabilir. Ancak, büyümenin faydaları nüfusun çoğunluğuna ulaşmazsa, genel yaşam memnuniyeti artış göstermeyebilir. Sağlık da yaşam memnuniyetinin önemli bir belirleyicisidir. * **Kıtlıkların Azalması:** Kıtlık ölümleri, teknolojik ilerleme, ekonomik gelişme ve istikrarlı demokrasilerin yayılması sayesinde büyük ölçüde azalmıştır. Modern dünyada kıtlıklar giderek daha fazla "insan yapımı" fenomenler haline gelmiş, genellikle otokratik yönetimler ve çatışmalarla ilişkilendirilmiştir. Our World in Data'ya göre, işleyen çok partili demokrasilerde büyük bir kıtlık yaşanmamıştır; Nijerya'daki bir istisna bile çatışmalarla bağlantılıdır. * **Cinsiyet Eşitsizliği:** Zengin ülkelerde cinsiyetler arası ücret farkı, kadınların eğitim açığının kapanmasıyla azalmıştır. Ancak meslek ve endüstri farklılıkları ile "annelik cezası" gibi sosyal normlar hala bu farka katkıda bulunmaktadır. Araştırmalar, toplumsal normların aktif ve hızlı bir şekilde değişebileceğini göstermektedir; örneğin, Hindistan'da kablolu televizyon erişimiyle ev içi şiddet ve erkek çocuk tercihi kabul edilebilirliğinde önemli düşüşler, kadınların özerkliğinde ise artışlar gözlemlenmiştir. * **Ticaret ve Küreselleşme:** Uluslararası ticaret ve küreselleşme, ekonomik büyüme ve verimlilik artışının önemli itici güçlerindendir. Ticaret, ürün çeşitliliğini artırarak ve tüketici fiyatlarını düşürerek hanehalkı refahına katkıda bulunur. Ancak, bazı gruplar için ücret ve istihdam fırsatları üzerinde olumsuz etkileri olabilir; bu da ticaretin kazanımlarının herkes tarafından eşit paylaşılmadığını göstermektedir. Özetle, Our World in Data'nın kapsamlı çalışmaları, insani refahın demografik dönüşümler ve ekonomik büyüme ile yakından bağlantılı olduğunu ortaya koymaktadır. Küresel düzeyde çocuk ölümlerinin azalması, yoksullukla mücadeledeki büyük ilerlemeler ve demokratik hakların yayılması gibi önemli başarılar elde edilmiştir. Ancak bu ilerlemeler, hala var olan eşitsizlikler, kentlerdeki yoksulluk ve kadın-erkek arasındaki ekonomik uçurumlar gibi ciddi sorunların çözümü için devam eden çabaların gerekliliğini de gözler önüne sermektedir.
http://Öğrenmeyi-Öğrenmek-Öğretmek blogspot.com
https://notebooklm.google.com/notebook/0d5cd576-2583-4835-8848-a5b7b6a97cea
http://Öğrenmeyi-Öğrenmek-Öğretmek blogspot.com
21 Haziran 2025 Cumartesi
https://news.google.com/read/CBMioAFBVV95cUxPdHdsTjNZSWM3cWhjcS1uLWNfaTJUX3BBRktYbUNHMHdhTlJMV1F2SVVvalAzcWxIeUg5TWFVRjQwalZjMzlZbmVja1VWTEczWHYtcnJRdzBUMi1DN3VNQ2RDR0d3YVZCVUN4UGFvSnZZS1Izc2pqSlY4VEwzelJIaEdMUXN4TzNIUG5ZYXJ2UjlSWHNMbWpRM0pucVJZdXdZ0gGmAUFVX3lxTE5vdzdGM3U3SUNHcGFyTHB2T25ZY3hUQ052TDZucHR4OFFaYVRBWDk1ODlreGdfSlk4bGE0TFJURkxRQklBdy05Vk1wU3ViQ0hCYXBaV29pN1Q4aHZTazAweFhpYXFpSW1fSVpNN1puUldYZHhXQnhDSXp1NVdFQkM2elBENmxpZlJHQnMtcm5nd21yY3VNWHhkazBrQzBrMlhoY2lPeHc?hl=tr&gl=TR&ceid=TR%3Atr
http://Öğrenmeyi-Öğrenmek-Öğretmek blogspot.com
8 Ekim 2024 Salı
24 Temmuz 2024 Çarşamba
Kaydol:
Yorumlar (Atom)
Kayıtlar
